Uyku Apnesi Nedir?
Uyku apnesi; uyku sırasında solunumun kısa süreli olarak durmasıyla karakterize olan ciddi bir uyku bozukluğudur.
Uyku Apnesi Neden Olur? Tipleri Nelerdir?
Uyku apnesi, üst solunum yolu darlığı, beyindeki solunum kontrol mekanizmasındaki sorunlar veya her ikisinin beraber olmasıyla oluşabilir. Genetik yatkınlık, yaş, cinsiyet, yapısal bozukluklar gibi birçok etken uyku apnesi için önemli risk faktörleridir. Erkeklerde uyku apnesi daha sık görülür. Yaş ilerledikçe apne sıklığı artabilir. Ancak çocuk yaşda da görülebilmektedir.
- Obstrüktif (Tıkayıcı) Uyku Apnesi: En yaygın uyku apnesi tipidir. Üst solunum yolundaki kasların gevşemesi nedeniyle hava yolunun daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, genellikle aşırı kilo (obezite), büyük bademcikler, geniz eti veya üst solunum yollarının yapısal darlığı gibi durumlar risk faktörleridir. Sigara ve alkol kullanımı veya sedatif özellikli ilaç kullanımı solunum kaslarının gevşemesine yol açarak bu durumu tetikleyebilir.
- Santral Uyku Apnesi: Beyindeki solunum kontrol merkezindeki bozukluk nedeniyle oluşmaktadır. Bu durum kalp yetmezliği, bazı nörolojik hastalıklar veya opioid gibi ilaçların yan etkisiyle oluşabilir.
- Mikst (Karma) Uyku Apnesi: Hem obstrüktif hem de santral uyku apnesinin bir arada bulunduğu durumdur.
Uyku Apnesinin Belirtileri Nelerdir?
- Uyku apnesi, çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Genellikle ilk olarak hasta yakınları tarafından uyku sırasında horlama şikayeti ve hastada gündüz yorgunluğu ile fark edilir.
- Gece boyunca sık sık uyanma, sık idrara çıkma, huzursuz uyku, özellikle göğüs ve baş bölgesinde aşırı terleme ve uykuda boğulma hissi uyku apnesinin tipik işaretleridir.
- Sabahları baş ağrısıyla uyanma, gün boyu devam eden aşırı yorgunluk ve konsantrasyon bozukluğu, aşırı uyuklama hali, sinirlilik ve ruh hali değişiklikleri de gözlemlenebilir.
- Özellikle çocuklarda uyku apnesi büyüme ve gelişmeyi etkiler. Diş çürüklerine sebep olur. Gece idrar kaçırma problemine sebep olabilir.
- Uyku sırasında ağız açık olması nedeniyle uyandıktan sonra ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı gibi belirtiler sık görülür.
Uyku apnesi olan bireyler, genellikle gece yaşadıkları sorunların farkında olmadıkları için belirtilerin birçoğu bireyler tarafından fark edilmeyebilir. Bu nedenle, çevrelerindeki kişiler bu durumu gözlemlemeli ve uzmana başvurmaları konusunda hastayı teşvik etmelidir.
Uyku Apnesinin Tedavisi Nasıl Olur?
Tedavi yöntemi, apnenin türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterir.
Hafif vakalarda, kilo verme, alkol ve sigaradan kaçınma, uyku pozisyonunu değiştirme gibi yaşam tarzı değişiklikleri oldukça etkili olabilir.
Daha ciddi durumlarda, CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazı gibi tıbbi cihazlarla hava yolunun açık tutulması sağlanır. Alternatif olarak bazı vakalarda solunum yollarını destekleyen oral aparatlar kullanılabilir.
Yapısal sorunlara bağlı gelişen uyku apnesinde ise bademcik ameliyatı, geniz eti alınması, burun operasyonu ve/veya çene yapısının düzeltilmesi gibi cerrahi müdahaleler gerekebilir.
Santral uyku apnesi olan bireylerde, altta yatan nörolojik veya kardiyovasküler problemler tedavi edilmelidir.
Uyku Apnesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Uyku apnesi tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Gece ölümlerine neden olabilir. Solunumun gece boyunca sık sık durması, kalp-damar sistemini olumsuz etkileyerek yüksek tansiyon, kalp büyümesi, kalp krizi ve inme riskini artırır. Ayrıca uyku sırasında yeterli oksijen alınamaması, metabolizmayı bozarak şeker hastalığı (Diabetes Mellitus) ve kilo vermeyi zorlaştırarak obeziteye sebep olabilir. Gün içinde sürekli yorgunluk ve uyuklama hali, dikkat kaybına neden olur ki bu iş veya trafik kazası riskini artırır. Tedavi edilmemiş uyku apnesi depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunlara da yol açabilir. Uzun vadede yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren bu durum, yaşam süresini de olumsuz etkileyebilir.
Uyku apnesi ile ilgili detaylı bilgi almak veya tedavi seçeneklerini öğrenmek için bir uzmana danışmayı ihmal etmeyin. Kaliteli bir uyku, sağlıklı bir yaşam için gereklidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Uyku Apnesi Her Yaşta Görülür mü?
Evet, her yaşta görülebilir ancak özellikle orta yaş üzeri kişilerde ve erkeklerde daha yaygındır. Buna rağmen çocuklarda da gözlemlenebilir.
Uyku Apnesi Ölümcül Olabilir mi?
Tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açarak özellikle kardiyovasküler ve dolaşım sistemi bozukluğu nedeniyle yaşam süresini etkileyebilir. Gece ani ölümlere neden olabilir.
Uyku Apnesi Tamamen İyileşir mi?
Tedavi ile kontrol altına alınabilir, ancak altta yatan nedenlere bağlı olarak tamamen iyileşme kişiden kişiye değişir. Bu hastalığın kesin tedavisi gece CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazı kullanılmasıdır. Ancak bu cihaza uyum sağlamayı kolaylaştıracak bazı cerrahi veya cerrahi dışı müdahaleler gerekebilmektedir. Kesinlikle CPAP kullanmak istemeyenler için özellikle çene cerrahisi tedavisi de bulunmaktadır.
