Academic Hospital Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon (FTR) biriminden ‘Prof. Dr. Meral Kozakçıoğlu Özekici’ Fibromiyalji konusunu detayları ile anlatıyor.
Fibromiyalji Nedir?
Fibromiyalji; kronik ağrı sendromu, kronik yorgunluk sendromu veya tükenmişlik sendromu olarak tanımlanabilir. Fibromiyalji, yumuşak doku romatizmasının bir türüdür. Genel kas ağrıları ve vücudun belirli noktalarında kronik ağrı ile karakterize edilen kas iskelet sistemi hastalığıdır.
Yaşam kalitesini, dikkati, motivasyonu, iş verimliliğini düşürür, yaşamdan keyif almanızı engeller. Hasta sürekli ağrılarından dert yandığı için toplumsal ilişkilerinde sorun yaşayabilir.
Fibromiyalji Neden Olur?
Fibromiyalji’nin kesin nedeni bilinmiyor ancak sadece strese bağlı gelişen bir hastalık değildir. Genetik yatkınlıklar, fiziksel, çevresel ve psikolojik faktörler söz konusu olabilir.
Çocukluk evresinden itibaren yaşadığı fiziksel ve ruhsal travma, bilinçaltına itilen bir olay, ileriki yaşlarda kişinin fibromiyalji olmasına neden olabilir.
Hastalığın fizyopatolojisine baktığımızda ise özellikle derin uyku sorunu yaşayanlarda karşımıza çıkıyor. Derin uykuya dalamamak en büyük sorun. Bu tür hastalarda kaslar gevşeyemiyor. Boyun, sırt, bel gibi yaygın kas gruplarında çok şiddetli ağrılar ve stresli haller ortaya çıkıyor. İyi uyuyamadığı için stres, yorgunluk ve çevre koşulları fibromiyalji hastalarını daha çok etkiliyor.
Fibromiyalji’nin Tanı Kriterleri Nelerdir?
En az 3 ay süreyle uyku sorunu, yaygın ağrı, 18 tetik noktadan 11'inin ağrılı olması tanının konulmasını sağlar. Fibromiyalji tanısını koymak için spesifik bir MR ya da kan testi yapılmamaktadır. Yalnızca ayırıcı tanıda diğer hastalıklarla karışmasını önlemek için MR ya da tetkikler yapılabilir.
Daha Çok Kimlerde Görülür?
Ülkemizde her 10 kadından 1'inde fibromiyalji hastalığına rastlanmaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülmektedir. 30-50 yaş arası kadınlarda daha sık karşımıza çıkmaktadır.
Bu rahatsızlık stres yoğunluğu yüksek, mükemmeliyetçi insanlarda daha çok görülmektedir. Anne ve babada fibromiyalji varsa, gergin ve stresli ortamda büyüyen çocuklarda da rastlayabiliyoruz.
Yoğun stres altında olan insanlarda, büro çalışanlarında, geçmişinde ani ölüm, deprem, istismar gibi psikolojik travma olanlarda fibromiyalji görülme oranı daha yüksektir.
Hangi Branş veya Branşlar Fibromiyalji ile İlgilenir?
Fibromiyalji multidisipliner tedavi gerektirir. Fizik tedavi uzmanı tarafından ilaç tedavisi ve fizik tedavisi modeliteleri planlanır. Psikiyatri uzmanı tarafından psikolojik tedavi uygulanması gerekebilir. Komplike bir hastalık olduğu için tedavisinde birkaç branş ortak bir tedavi planlayabilir.
Standart Fizik Tedavi ile Fibromiyalji Tedavi Edilebilir Mi?
Standart fizik tedavide kullandığımız cihazların dışında özel bir program uyguluyoruz. Özel bir derin doku masaj programını da bu hastalara uygulamamız gerekiyor. Masaj olmadan, sadece cihazları takarak herhangi bir netice almamız mümkün değildir.
Fibromiyaliji’nin Belirtileri Nelerdir?
Vücudun her yerinde hissedilen, genellikle kas ve eklemlerde yoğunlaşan kronik ağrı, sabahları yorgunluk hissi, dinlenmiş bir şekilde uyanmama, uyku problemleri, sürekli olarak kasılmalar, hafıza ve konsantrasyon sorunları, geçmeyen baş ağrıları, kaygı, depresif ruh hali, kulaklarda çınlama, nefes almada ve yürümede zorluk gibi belirtileri mevcuttur.
Ek olarak bu hastaların fitness ve crossfit gibi ağır sporları yapamama gibi şikayetleri olmaktadır.
Bu Hastalığı Artıran ya da Azaltan Sebepler Var Mı?
Soğuk hava, nem, stres ve bazı gıdalar hastalığı tetikler. Bitmeyen ev işleri, aşırı temizlik yapılması kadınlarda hastalığın artmasına neden olmaktadır.
Fibromiyaljiyi azaltan etkenler ise; sıcak hava, güneş ve deniz. Özellikle sıcak olması nedeniyle ve içindeki mineraller açısından kaplıcalar bu hastalar için çok faydalıdır.
Fibromiyaliji’nin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
İlaç ve bu hastalara özel uygulanan fizik tedavi - masaj ile hastalığın tedavisi yapılır. Kas gevşeticiler, bazı uyku düzenleyici ve kas dolaşımına yönelik ilaçlar tedavinin bir bölümünü oluşturur.
Bu hastalarda kasın dolaşımını düzenlemeli, kas spazmı açılmalıdır. Dolaşım düzenleyiciler ve vitamin kombinasyonları içeren enjeksiyonlar tetik noktalarına yapılmalıdır. Bu vitamin kombinasyonları, o tetik noktalarını açıp o çevredeki kasın oksijen, dolaşım sorununun normale dönmesini sağlamaktadır.
Ne Tür Egzersizler Öneriyorsunuz?
Fibromiyalji hastalığında kasın gevşemesi ve gerilmesiyle ilgili problemlerle karşılaşmaktayız. Bu nedenle germe ve gevşeme egzersizleri bu hastalıkta çok önemli bir rol oynamaktadır.
Uygulanacak spor; haftada 3 - 4 gün yürüyüş, yüzme ve bisiklet sürme gibi orta ağırlıkta olmalıdır. Yapılan her egzersiz hareketinde nefes kontrolü (nefes al-ver) yapmalıyız.
Pilates Fibromiyalji Hastalığının Tedavisinde Faydalı Olur mu?
Pilatesin bazı hareketleri zorlayıcı olduğundan ve fibromiyalji hastalarının boyun - sırt bölgeleri zayıf olduğundan pilatesi çok önermiyoruz.
Beslenme, Fibromiyalji Şikâyetlerinin Artmasına Neden Oluyor Mu?
Aspartan (doğal tatlandırıcı) içeren yiyecekler, hazır dondurulmuş gıdalarda bulunan MSG (monosodyum glutamat) ve nitrat gibi gıda koruyucular içeren gıdalar; şeker, fruktoz ve basit karbonhidratlar; kafein içeren gıdalar (kahve, kola, çikolata gibi); maya içeren yiyecek ve içeceklerin fibromiyaljide ağrıyı tetikleyebileceği tespit edilmiştir.
Cips, katkı maddeli ve mayalı gıdalar, kızartmalar, sucuk ve salam gibi işlenmiş kırmızı etler, aşırı çay ve kahve tüketimi bu hastalarımızda ağrıyı artıran faktörlerdir. Fibromiyalji hastalığı olanların bu gıdalardan uzak durmalarında fayda var.
Fibromiyalji Hastalarının Beslenme Düzeni Nasıl Olmalı?
Oksidatif stres ve inflamasyonun olduğu fibromiyaljide antioksidanlardan zengin bir beslenme önemlidir. Akdeniz tipi taze meyve ve sebzelerden zengin beslenmeyi; sağlıklı bağırsak florası ve fibromiyaljinin semptomlarının hafifletilmesi için önermekteyiz. Antioksidan içeren besinlere örnek olarak; brokoli, domates, yaban mersini, böğürtlen, ıspanak ve yeşil çayı söyleyebiliriz. Ayrıca haftalık beslenme programlarına üç gün balık ekleyebilirler. Ek olarak; keten tohumu, ceviz, fındık, badem, zeytinyağı, zerdeçal, kurubaklagil, avokado tüketmelerini öneririz. Karbonhidrat tüketmek istediklerinde ise kepekli, çavdarlı, tam buğdaylı olanları tercih etmeleri gerekir.
Academic Hospital olarak, fibromiyalji hastalarımıza multidisipliner bir yaklaşımla tedavi sunuyoruz. Uzman hekimlerimiz tarafından kişiye özel tedavi planları oluşturuyoruz. Fizik tedavi ve rehabilitasyon, masaj terapileri ve psikolojik destek ile hastalarımızın yaşam kalitesini artırmayı amaçlıyoruz.
Prof. Dr. Meral Kozakçıoğlu Özekici
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
