Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), nadir hastalıkları genellikle 2000 kişide bir görülen veya daha az görülen hastalıklar olarak tanımlamaktadır. Nadir hastalıklar genellikle nüfusun küçük bir yüzdesinde görülen hastalıkları ifade eder. Bu hastalıkların araştırılması ve tedavisi genellikle zor olabilmektedir. Nadir görülme sıklığı, ilaç ve tedavi geliştirme süreçlerini etkileyebilir.
European Organisation for Rare Diseases (#EURORDIS) – Avrupa Nadir Hastalıklar Organizasyonu, nadiren karşılaşılan veya gözden kaçabilen hastalıklar konusunda farkındalık yaratmak amacıyla 2008 yılından itibaren her dört yılda bir denk gelen nadir bir tarih olan 29 Şubat gününü Dünya Nadir Hastalıklar Farkındalık Günü olarak ilan etmiştir.
Nadir hastalıklar arasında genetik, enfeksiyonel, otoimmün, ve çevresel faktörlere bağlı birçok farklı hastalık bulunmaktadır.
NADİR HASTALIKLAR NELERDİR?
Nadir hastalıkların geniş bir yelpazesi vardır. Her biri farklı belirtilere ve etkilere sahiptir.
1. Kistik Fibrozis: Kalıtsal bir hastalık olan kistik fibrozis, solunum yolları ve sindirim sistemi gibi vücuttaki bezlerin salgılarında meydana gelen kalınlaşmalarla karakterizedir.
2. Huntington Hastalığı: Merkezi sinir sistemini etkileyen ve ilerleyici bir seyir gösteren genetik bir hastalıktır. Hareket bozuklukları, bilişsel gerileme ve duygusal problemlere yol açabilmektedir.
3. Progeria (Yaşlanma Sendromu): Genetik bir hastalıktır ve çocukluk döneminde yaşlanma belirtileri ile karakterizedir.
4. Hemofili: Kan pıhtılaşmasını etkileyen genetik bir hastalıktır. Pıhtılaşma faktörlerinden birinin eksikliği veya düşük düzeyde olması nedeniyle kanama bozukluklarına yol açabilir.
5. Fanconi Anemisi: Kemik iliğinin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan genetik bir hastalıktır.
6. Otoimmün Hemolitik Anemi: Bağışıklık sisteminin kırmızı kan hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.
7. Mukopolisakkaridozlar (MPS): Vücuttaki mukopolisakkaritleri parçalayan enzimlerin eksikliği nedeniyle ortaya çıkar ve genellikle kemikler, eklemler, kalp ve solunum sistemini etkileyen bir grup hastalıktır.
8. Spinal Muscular Atrophy (SMA): Bebeklik ve çocukluk döneminde başlamaktadır. Kasları kontrol eden sinir hücrelerinde hasara yol açan genetik bir bozukluktur.
9. Behçet Sendromu (BS): Kronik, tekrarlayan ülserler, genital ülserler, üveit (göz iltihabı) ve deri lezyonları ile karakterize bir hastalıktır.
10. Koni Distrofisi: Retina içindeki koni hücrelerini etkileyen kalıtsal bir göz bozukluğudur.
11. Bloom Sendromu: kısa boyluluk, güneşe hassas cilt değişiklikleri (örneğin döküntü veya kabarcıklar), erken yaşta kanser gelişme riskinin artması ve diğer sağlık sorunları ile karakterize genetik bozukluktur.
12. Sarı Humma (Yellow Fever): Flavivirus adı verilen bir virüsün neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Aedes aegypti türü sivrisinekler tarafından insanlara bulaşır. Genellikle Afrika ve Güney Amerika gibi tropikal ve subtropikal bölgelerde görülür.
13. Barakat Sendromu: Üriner sistem anomalileri, sağırlık ve böbrek hastalığı gibi özelliklerle karakterize genetik sendromdur.
14. Uterin leiomyosarkom: Rahim kas dokusundan kaynaklanan kanser türüdür. Leiomyosarkomlar, düz kas hücrelerinden kaynaklanan kötü huylu tümörlerdir. Bu tümörler genellikle rahimde, nadiren de yumurtalıklarda veya rahim ağzında ortaya çıkmaktadır.
15. Ewing Sarkomu: Genellikle kemiklerde veya nadiren yumuşak dokularda görülen kanser türüdür.
Bu örnekler, nadir hastalıkların çeşitliliğini göstermektedir, ancak literatürde yaklaşık 8000 nadir hastalık tanımlanmıştır ve bu hastalıkların %80'i genetik geçişlidir. Her hastalığın belirtileri, seyri ve tedavisi farklı olabilmektedir.
NADİR HASTALIKLAR İLE YAŞAM
Hastalıkların teşhisi genellikle uzun zaman alabilir ve doğru tedaviye ulaşmak zor olabilir. Nadir hastalıklar genellikle ciddi ve kronik seyir gösterir, bu da hastaların ve ailelerinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
