Çölyak Hastalığı Nedir?
Kalıtsal olarak yatkınlığı olan kişilerde buğday, arpa çavdar içeren besinler tüketildiğinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Çölyak hastalarında problem yaratan asıl madde yukarıda belirttiğim tahıllarda bulunan gluten denilen proteindir. Hastalığa ait bulgular genellikle 2 yaşından sonra ortaya çıkmakla birlikte hastalık yetişkinlerde de görülür
Çölyak hastalığının çocuklarda görülen belirtileri nelerdir?
• Karın ağrısı ve ishal
• Karın şişliği
• Kansızlık (demir eksikliği, B12, folik asit eksikliği)
• Halsizlik, yorgunluk
• Kilo alamama veya kilo kaybı
• Büyümede gerilik
• Ergenlikte gecikme
• Kabızlık
Hastalık belirtileri olan kişilerde bazı kan testleri yol gösterici olabilir. Ancak kesin tanı için endoskopi yapılarak alınan bağırsak biyopsilerin mikroskop altında incelenmesi gereklidir. Kan testi sonuçlarına bakarak çölyak hastalığı tanısı konulamayacağından, test sonuçlarına bakarak diyet tedavisine başlamak yanlış ve sakıncalıdır. Hastalığın tedavisi ömür boyu glutensiz diyettir. Hastalık aynı aile bireylerinde okul öncesi veya okul yaşlarında daha sık görüldüğü için dikkatli olunmalıdır. Ebeveynlerde veya kardeşlerde çölyak hastalığı varsa diğer kardeşlerin kan testi yapılarak taranması gereklidir.
Çölyak hastalığı hangi yaşlarda görülür ?
Tahıllarla beslenmeye başlandıktan sonraki herhangi bir yaşta ortaya çıkar Çölyak hastalığı. Niye kiminde erken, kiminde geç, kiminde aşikar, kiminde belirli belirsiz; işte bunun nedenini bilemiyoruz. Büyük ihtimal çevresel nedenlere bağlı. 18 aylıktan sonra genellikle 2 yaş civarında ortaya çıkar.
Çölyak hastalığı hangi belirtilerle ortaya çıkıyor?
Hastalığın 4 formu var; klasik form, geç form, atipik form, sessiz form.
Klasik form: Gluten içeren yiyeceklerin diyete eklenmesi ile birlikte kusma, yağlı ishal, kilo alamama ve karın şişliği gibi bulgular ile görülür. Hastanın yaşı ilerleyince karın şişliği ve yağlı dışkılama artar. Karın ağrısı, demir eksikliğine bağlı kansızlık, büyüme geriliği ve kilo alamama sık görülen bulgulardır.
Geç form: Genellikle bulgu veriyor. Fakat erişkin çağında başlaması da istisnai değil. Gelişme geriliği ile ortaya çıkıyor. Bunlarda karın şişliği ve ishal belirgin değil. Ayrıca aşağıda belirtilen semptom ve bulgulardan bir ya da birkaçı bulunabiliyor.
Atipik çölyak: Çölyak hastalığı klasik bulgular (ishal, karın şişliği) olmadan da semptom verebiliyor. Bu semptomlar ileri yaşlarda da ortaya çıkabiliyor.
Sessiz çölyak: Bu grup genellikle çölyak hastalığı tanısı konulan kişinin aile bireylerinin kan testi yapılarak tarandığında testlerin pozitif saptandığı ama görünürde bir yakınması/şikayeti olmayan hastalardan oluşur. Birinci derece akrabalarda (anne-baba-kardeşler) çölyak hastalığı gelişme riski genel topluma oranla daha yüksek olduğu için (toplumda sıklık 1:100, birinci derece akrabalarda sıklık 1:10) bu kişilerin şikayeti olmasa dahi mutlaka kan testleri yapılarak taranması gereklidir.
