QCT (Kantitatif Bilgisayarlı Tomografi) Nedir?
QCT, kemik sağlığının değerlendirilmesinde önemli bir araçtır. Kemik mineral yoğunluğunu üç boyutlu olarak ölçebilen ileri bir görüntüleme teknolojisidir. Özellikle kalça ve omurgadaki kemik mineral yoğunluğunu belirler.
Osteoporoz ve diğer kemik hastalıklarının erken teşhisinde önemli bir rol oynayan QCT, geleneksel yöntemlere göre daha hassas sonuçlar sunar.
QCT Nasıl Çalışır?
QCT, yüksek çözünürlüklü BT (Bilgisayarlı Tomografi) taramaları kullanarak kemiklerin üç boyutlu görüntülerini oluşturur. Ardından, özel yazılımlar sayesinde bu görüntüler analiz edilerek kemik mineral yoğunluğu hassas bir şekilde hesaplanır.
QCT (Kantitatif Bilgisayarlı Tomografi) Kimlere Yapılmalıdır?
40 yaş üstü bireylerde, menopoz sonrası kadınlarda, kırık riski yüksek olan hastalarda uygulanır. Bu yöntem, kemik yoğunluğu hakkında daha ayrıntılı bilgi sunarak kırık riskini daha iyi analiz etme olanağı sağlar.
Yüksek risk taşıyan bireylerde, erken teşhis ve etkin tedavi planlaması için ideal bir yöntemdir.
Dexa (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) Nedir?
Kemik yoğunluğunu ölçmek için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir.
Dexa, iki farklı X-ray enerjisi kullanarak vücuttaki kemik ve yumuşak doku miktarını hesaplar. Ancak Dexa, yalnızca 2 boyutlu bir görüntü sağlar ve kemik kalitesini değerlendirmekte sınırlı kalır.
QCT ile Dexa Arasındaki Farklar Nelerdir?
- QCT, kemikleri 3 boyutlu olarak tarayarak hacimsel kemik yoğunluğunu ölçerken, Dexa 2 boyutlu bir görüntüleme sağlar.
- QCT, kemik kalitesini ve kırık riskini daha doğru analiz eder, çünkü kemik yapısını daha ayrıntılı (üç boyutlu) şekilde inceler.
- QCT, vertebra dışındaki kalsifikasyonlardan (vücudun bazı dokularda kalsiyum birikmesi sonucu oluşan kireçlenme) etkilenmez.
- QCT, özellikle düşük kemik yoğunluğuna sahip bireylerde daha hassas ölçüm yaparak daha güvenilir sonuçlar sunar.
QCT’ nin avantajları sayesinde, kemik sağlığını daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmek ve kırık riskini daha iyi anlamak mümkün hale gelir.
Sıkça Sorulan Sorular
QCT Taraması Ne Kadar Sürer?
QCT taraması genellikle 10-15 dakika sürer. Hazırlık ve sonrasındaki işlemlerle birlikte toplam süre yaklaşık yarım saati bulabilir.
QCT Taraması Sırasında Radyasyona Maruz Kalır Mıyım?
Normal bir CT taraması, genellikle DEXA ve QCT'ye kıyasla çok daha yüksek bir radyasyon dozu içerir. Baş CT taraması, yaklaşık 2 mSv - 4 mSv doz verirken, Toraks veya karın CT taramaları çok daha yüksek dozlar (5 mSv - 10 mSv) almanıza yol açabilir. Ancak, QCT bir BT (Bilgisayarlı Tomografi) tekniği olmasına rağmen, sadece 5 (beş) kesit görüntü alındığı için düşük düzeyde radyasyona maruz kalırsınız. Yani normal tomografi çekimlerininin çok altında bir radyasyonla görüntü alır. Bu doz genellikle güvenli kabul edilen sınırlar içerisindedir.
QCT Mi Yoksa DXA Mı Daha Doğrudur?
QCT, üç boyutlu ve yüksek hassasiyetli ölçüm yapabilme yeteneği sayesinde genellikle daha doğru sonuçlar verir. Ancak hangi yöntemin kullanılacağına doktorunuz karar verecektir.
Kemik Mineral Ölçümü Yorumlanması Nasıl Yapılır?
Osteoporoz değerlendirmelerinde iki tanım üzerinde durulmaktadır. Bunlar T ve Z skorlarıdır. Kemik mineral yoğunluğunu genç yetişkinlere göre değerlendirmede T skor, yaş ile cinsiyete göre değerlendirmede ise Z skor kullanılmaktadır. Tanı koymada T skor daha sık kullanılan parametredir, genç yetişkin popülasyonun KMY ortalaması ve standart sapması (SD) ile tetkiki yapılan kişinin kemik mineral yoğunluğunun karşılaştırılmasını verir.
Kaynakça
- Gökçe Kutsal Y: Tarihsel süreçte osteoporoz. Popüler Bilim Dergisi 2003; 10(109)41–43.
- Faulkner KG: Update on bone density measurement. Rheum Dis Clin N Am 2001; 27(1)81
- Fordham JN (Ed): Manual of Bone Densitometry Measurements. Springer, Great Britain, 2000, pp: 1-185.
- Fordham JN: Use of bone densitometry and other techniques in the diagnosis and management of osteoporosis. In: Osteoporosis. Your Questions Answered, Churchill Lvingstone, China, 2004, pp 79–98
- Cawte S: Clinical Trial Guality Assurance. In: Pearson D, Miller CG(Eds): Clinical Trials in Osteoporosis, Springer, Great Britain, 2002, pp:95–136.
- Cortet B, Boutry N, Dubois P, Bourel P, Cotten A, Marchandise X: In vivo comparison between Computed Tomography and Magnetic Resonance Image Analysis of the distal Radius in the assessment of Osteoporosis. J Clin Densitometry 2000; 3(1):15–26.
- Espallargues M, Sampietro-Colom L, Estrada MD, Sola M, del Rio L, Setoain), Granados A: Identifying Bone-Mass Related Risk Faktors for Fracture to Guide Bone Densitometry Measurements: A systemic Review of the Literature. Osteoporosis Int 2001; 12: 811–822.
- Chavassieux P,Arlot M,Meunier P]:Clinical use of bone biopsi. In: Marcus D(Ed): Osteoporosis, Academic Press, USA, 2001;501–509.
- Faulker G, Poccock N: Future methods in the assessment of bone mass and structure. Best Practice and Research. Clinical Rheumatology 2001; 15(3): 359–383.
- Gluer CC: The use of bone densitometry in clinical practice. Clin Endocrinol Metab 2000; 14(2): 195–211.
- Gökçe Kutsal Y: Osteoporoz tanısında görüntüleme yöntemleri ve histomorfometri. In: Gökçe-Kutsal Y(Ed): Osteoporoz.Güneş Kitabevi,Ankara, 2005, pp: 103–124. 12.WHO Technical Report Series 843: Assessment of fracture risk and its application to screening for postmenapausal osteoporosis. Geneva, 1994, World Health Organisation. 13.Kanis JA, Melton LJ, et al. : The diagnosis of osteoporosis. J Bone Miner Res, 1994, 9: 1137–1141. 14.Black DM, Bauer DC, Lu Y, et al. Should KMY be measured at multiple sites to predict fracture risk in elderly woman? J Bone Miner Res, 1995, 10(suppl 1) : 140.
- Kanis JA, Glüer CC. An update on the diagnosis and assesment of osteoporosis with densitometry. Committtee of Scientific Advisors. International Osteoporosis Foundation. Osteoporosis Int. 2000; 11: 192– 202.
- Kanis JA, Melton LJ, Christiansen C, Johnston CC, Khaltaev N.: The diagnosis of osteoporosis. J Bone Miner Res 1994; 9: 1137– 1141.
- Dicle Tıp Dergisi, 2008 Cilt: 35, Sayı: 3, (216-220) Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik A.D. Diyarbakır 216 Osteoporoz Tanısında Kullanılan Kemik Mineral Yoğunluğu Ölçüm Yöntemleri
