Vertigo, baş dönmesini tanımlayan Latince bir terimdir. Bu günlerde Vertigo’yu ‘Etraf Döner’ tarzda olan baş dönmesi için kullanıyoruz. Ancak hastalar tarafından dengesizlik hissi, göz kararması da baş dönmesi olarak algılanabilir.
Gerçek baş dönmesi (Vertigo) etraf döner tarzda olup iç kulağı ilgilendiren bir bulgudur. Vertigonun karakteri, süresi, başlama şekli altta yatan neden hakkında bilgi verebilmektedir.
Vertigo Neden Meydana Gelir?
Vertigo pek çok nedene bağlı olarak meydana gelmektedir. Bunlar;
● Pozisyonel Vertigo: İç kulakta oluşmuş kristallerin, baş ve boyun hareketleri ile meydana getirdiği kısa süreli vertigo atakları,
● İç kulak iltihaplanması,
● İç kulak tümörleri,
● İç kulak sıvısındaki basınç artışları (Vestibüler Hidrops, Endolenfatik Hidrops),
● Taşıt tutması (Hareket Hastalığı),
● Bazı viral enfeksiyonlar sonrasında, virüs etkisi ile birkaç hafta sürebilen ve kendiliğinden geçen vertigo.
Görüldüğü gibi pek çok neden bu sorunu başlatabilmektedir.
Vertigo Tanısı Nasıl Konulur?
Vertigo ile gelen bir hastadan alınacak ayrıntılı anamnez bizi ihtimali tanıya götürebilecektir. Muayene ve gerekli tetkikler de tanıyı kesinleştirecektir. Kulak muayenesi bize, iç kulakta olası sorunları gösterebilir, ancak konuyu daha netleştirmek için tomografi ve/veya MR çekilmesi gerekebilir. İltihabi durumlarda ve iç kulakta tümör olduğu durumlarda vertigo beraberinde bazı işitme semptomları da olabilir. Ancak bu semptomların olmaması bu sorunları ekarte ettirmez.
İç Kulak Sıvısı Basıncı Sorunu Olan Bireylerde Görülen Belirtiler Nelerdir?
İç kulak sıvısındaki basınç artışları çok sık gördüğümüz bir durumdur. Saatler, günler süren vertigo ataklarına neden olur. Genellikle metabolik bir durum olup, vücuttan suyun yeterince atılamaması söz konusudur. Bu hastaların kan basınçları genellikle düşük olup beraberinde atak esnasında uğultu hissedebilirler, gelen seslerde yankılanma olabilir, yüksek seslerden rahatsız olabilirler ve migren benzeri baş ağrıları olabilir. Bu saydıklarımızın hepsi veya bir kısmı bu hastalarda mevcuttur. Bu hastalar erken müracaat ettiklerinde yeterli tedavi görebilirler. Geç dönemde işitme kaybı nedeniyle bazı operasyonlar gerekebilir.
İç kulak basıncı olan hastalar acile baş dönmesi ile müracaat eden hastaların büyük kısmını oluştururlar, çünkü baş dönmesi genellikle çok şiddetlidir ve uzun sürelidir. Bu hastaların acilde genellikle yanlış tanılanıp, iç kulak kristalleri tanısı ile pozisyonel testler yapıldığını görmekteyiz. Ancak bu şekilde iç kulak sıvısı artışında bu testlerin yapılması, hastanın baş dönmesi, bulantı ve kusmasını daha fazla arttırabilmektedir. Hastanın anamnezinde uzun süreli vertigo atağı varsa, acil servislerde bu hastalara vertigoyu azaltacak ilaçlar verilerek konu ile ilgili uzmanlara yönlendirilmesi gerekmektedir.
Pozisyonel Vertigo’nun Tedavisi Nasıl Olur?
İç kulakta oluşan kristaller, hemen her zaman baş ve boyun hareketleri ile iç kulakta sıvıda dalgalanmalar sonucu 10-15 saniye arasında süren baş dönmesine neden olmaktadır. İç kulaktaki harekete hassas algılayıcı hücrelerin kristal hareketleri ile uyarılması sonucunda meydana gelir. Basit bir pozisyonel manevra ile düzeltilebilir. Ancak belli pozisyonlarda tekrarlayabilir. Bu nedenle bu duruma pozisyonel vertigo denilmektedir.
Taşıt Tutması Nedir?
Taşıt tutması iç kulak sıvısındaki akışkanlık ile ilgilidir. Kişiye özel bir durum olup iç kulak sıvısının akışkanlığının azalması söz konusudur. Bu kişilerde hareket bitmesine rağmen, sıvının hareket etmeye devam etmesi, baş dönmesi algısı yaratmaktadır. Bu durum seyahat esnasında baş dönmesini giderecek ilaçlarla tedavi edilmelidir.
İç Kulak Kökenli Olmayan Baş Dönmeleri Nelerdir?
Bazı viral enfeksiyonların seyri esnasında virüs iç kulağa yerleşebilir, birkaç hafta süren, kendiliğinden iyileşen baş dönmesi meydana getirebilir. İç kulak kökenli olmayan baş dönmeleri de vardır. Bunlar;
● Epileptik Vertigo: Epilepsinin baş dönmesi tarzında olması,
● Baziller Arter Migreni,
● Tromboembolik olaylar,
● Beyin sapındaki dolaşım bozuklukları,
● Bazı kardiyovasküler hadiseler.
Genellikle dengesizlik hissi tarzında baş dönmesine yol açabilmektedir.
Prof. Dr. Çağlar Batman
Kulak Burun Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı
